Archiwalne

Wychwiania ciała jako korelat reakcji na niespójności w sztuce współczesnej

Szczegóły Projektu
Kierownik: dr Joanna Ganczarek
Konkurs: Miniatura 3 (NCN)

Streszczenie Projektu
Sztuka współczesna jest wymagająca dla widza, gdyż często narusza klasyczne reguły przedstawiania a wiedza widzów na temat sztuki współczesnej jest zazwyczaj ograniczona. Mimo to, jest ona często doceniana. W konsekwencji klasyczna koncepcja fluencji mówiąca o tym, że płynne, bezwysiłkowe przetwarzanie wiąże się z wyższą oceną estetyczną dzieła (Reber, Schwarz, Winkielman, 2004), może nie być adekwatna do opisu reakcji na złożone, niespójne bodźce, które zamiast płynności wywołują wysiłek poznawczy i stanowią wyzwanie. Głównym celem proponowanego projektu jest zbadanie tego, w jaki sposób ów wysiłek poznawczy oraz obecność niespójności wiążą się z wychwianiami ciała. W szczególności badanie ma na celu określenie relacji pomiędzy wychwianiami ciała a (1) subiektywnym odczuciem wysiłku poznawczego oraz (2) niespójnościami w dziele sztuki.

Niespójności w dziele sztuki mogą mieć wiele różnych wymiarów, tutaj natomiast planowane jest skoncentrowanie się na tzw. niespójnościach semantycznych oraz niespójności kontekstowej związanej z tytułem pracy. Niespójności semantyczne zdefiniowane są jako niespójność odnosząca się do treści dzieła tj. kiedy w obrazie (1) pojawia się obiekt nie pasujący do ogólnego znaczenia sceny lub (2) relacja pomiędzy obiektami w obrazie jest nietypowa. Wyniki badań przeprowadzonych dotychczas przez autorkę (artykuły w recenzji) wskazują na to, że taka definicja niespójności dobrze odzwierciedla ważną część wysiłku poznawczego w kontakcie ze sztuką współczesną. Drugą formą niespójności może być niespójność tytułu z tym, co zostało przedstawione na obrazie. Wpływ tytułu na ocenę estetyczną oraz rozumienie pracy jest dobrze udokumentowany w literaturze (np. Mullenix, Pilot, Steeves, Burns, 2018), natomiast wpływ obecności niespójnego tytułu na wysiłek poznawczy i związane z nimi reakcje fizjologiczne był badany, zgodnie z moją wiedzą, wyłącznie raz. Gerger i Leder (2015) zbadali wpływ niespójnego tytułu na reakcje mięśni mimicznych – zaobserwowano relację pomiędzy aktywnością mięśnia marszczącego brwi a wysiłkiem poznawczym wynikającym z niespójnego tytułu.

W proponowanym projekcie zakłada się pomiar innego wskaźnika reakcji fizjologicznych tj. wychwiań ciała, które odzwierciedlają aktywność układu równowagi widza. Większość psychofizjologicznie zorientowanych badań w obszarze estetyki empirycznej opiera się na wykorzystaniu neuroobrazowania bądź rejestracji ruchów oczu. Pomiar wychwiań ciała, tj. wahań punktu ciężkości ciała w pozycji stojącej, był natomiast stosowany bardzo rzadko. We wcześniejszych badaniach wychwiania ciała były badane w kontekście percepcji kompozycji i głębi (Kapoula, Adenis, Le, Yang, Lipede, 2011; Ganczarek. Ruggieri, Nardi, Olivetti Belardinelli, 2015) oraz ruchu (Kapoula i Gaertner, 2015), natomiast niniejsze badanie wnosi nowatorskie użycie rejestracji wychwiań jako korelatu reakcji na niespójności w sztuce współczesnej. Przydatność tej formy reakcji fizjologicznej do śledzenia wysiłku poznawczego jest udokumentowana w innych obszarach badawczych, gdzie zaobserwowano wpływ zadań poznawczych (np. Stoffregen, Pagulayan, Bardy, Hettinger, 2000) na zmniejszenie wychwiań ciała. Analogicznie w proponowanym badaniu pilotażowym zakłada się, że wysiłek poznawczy (H1) oraz obecność niespójności (H2) będą wiązać się z większą stabilnością posturalną. Dodatkowo, w oparciu o literaturę (np. Muth i Carbon, 2013) zakłada się, że subiektywne szacowania wysiłku poznawczego będą korelować z oceną estetyczną prac (H3). Planowane badanie pilotażowe ma na celu weryfikację tych hipotez oraz przetestowanie przydatności pomiaru wychwiań w kontekście percepcji sztuki.

Związek cech osobowościowo-motywacyjnych z efektywnością uczenia się osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim – badanie pilotażowe

Szczegóły Projektu
Kierownik: dr Michał Gacek
Konkurs: Miniatura 4 (NCN)

Streszczenie Projektu
Teoria Ziglera zakłada, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną (NI) są w procesie rozwoju szczególnie narażone na sytuacje sprzyjające wykształceniu cech osobowościowo-motywacyjnych, które mają negatywny wpływ na ich funkcjonowanie. Zigler wykazał w badaniach eksperymentalnych istnienie pięciu cech osobowościowo-motywacyjnych, których nasilenie odróżnia osoby z NI od osób z ogólnej populacji. Cechy wyróżnione przez autora to: tendencja do pozytywnego reagowania, tendencja do negatywnego reagowania, oczekiwanie sukcesu, zewnątrzsterowność i motywacja osiągnięć. W dotychczasowych badaniach niewiele miejsca poświęcano próbom określenia tego, w jaki sposób poszczególne cechy wiążą się ze zdolnością uczenia się osób z NI.

Celem projektu badawczego jest określenie związku cech osobowościowo-motywacyjnych z efektywnością uczenia się osób z lekkim stopniem NI. Badanie realizowane będzie w oparciu o dwie hipotezy badawcze: 1) osoby z NI w stopniu lekkim różnią się w nasileniu specyficznych cech osobowościowo-motywacyjnych od osób w normie intelektualnej; 2) nasilenie specyficznych cech osobowościowo-motywacyjnych wiąże się z efektywnością uczenia się w zadaniach angażujących poznawczo.

W badaniu pilotażowym wezmą udział uczniowie przydzieleni do trzech równolicznych grup. Grupę osób z NI będą stanowić uczniowie specjalnej szkoły branżowej I stopnia posiadający aktualne orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na lekki stopień niepełnosprawności intelektualnej. Pierwszą grupę kontrolną będą stanowić uczniowie masowych szkół branżowych, a drugą grupę kontrolną uczniowie szkół podstawowych, których funkcjonowanie umysłowe, określone za pomocą wyniku w Teście Matryc Ravena, będzie odpowiadało poziomowi funkcjonowania uczniów szkoły branżowej z NI. Uczniowie zostaną przebadani zestawem zadań służących do eksperymentalnej oceny osobowości, które wykorzystywane były w badaniach Ziglera i współpracowników (Zigler i in., 2002). Następnie osoby badane wykonają dwa zadania mające określić efektywność uczenia się w sytuacjach wymagających zaangażowania poznawczego – zadanie uczenia się unikania bodźca oraz zadanie sprawdzające postęp w uczeniu się po otrzymaniu instruktażu.

Od empatii do zachowań prospołecznych we wczesnym dzieciństwie – adaptacja narzędzi

Szczegóły Projektu
Kierownik: dr Agnieszka Lasota
Konkurs: Miniatura 4 (NCN)

Streszczenie Projektu
Celem projektu badawczego jest dokonanie polskiej adaptacji narzędzi do badania poziomu empatii i zachowań prospołecznych dzieci w wieku od 8 do 42 miesiąca życia. Badanie dużej próby polskich dzieci we wczesnym dzieciństwie pozwoli nie tylko skupić się na rozwoju normatywnym ale także dostrzec różnice indywidualne i odpowiedzieć na kilka pytań badawczych. Po pierwsze, czy narzędzia wykorzystywane w innych krajach, na innej populacji dzieci, można z powodzeniem przenieść na grunt polski i czy będą one spełniać podstawowe kryteria metodologiczne takie jak trafność czy rzetelność. Ponadto wyniki uzyskanych badań pozwolą na poszukiwanie odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące istnienia różnic płciowych w zakresie poziomu empatii dziewczynek i chłopców we wczesnej ontogenezie, różnic związanych z wiekiem badanych dzieci (między niemowlętami a starszymi dziećmi) oraz istnienia związku pomiędzy reakcjami empatycznymi a zachowaniami prospołecznymi.

Badania te stanowią istotny wkład w rozwój psychologii rozwojowej dzieci we wczesnym dzieciństwie, uzupełniając istniejącą lukę empiryczną i teoretyczną na gruncie polskim, jednocześnie rzucając nowe światło na kierunek rozwoju poszczególnych wymiarów empatii u dzieci we wczesnej ontogenezie. Z drugiej strony, większa świadomość rodziców w zakresie kształtowania empatii i pozytywnych zachowań społecznych już we wczesnym dzieciństwie przyczyni się do wzmacniania zdrowia psychicznego ich dzieci.

Ekologiczna trafność pomiaru samoregulacji u dzieci. Badanie pilotażowe

Szczegóły Projektu
Kierownik: dr Natalia Józefacka
Konkurs: Miniatura 5 (NCN)

Streszczenie Projektu
Samoregulacja definiowana jest jako wolicjonalna kontrola uwagi, emocji oraz kontrola zachowania, która pozwala na realizację celów uznawanych przez jednostkę za istotne, jest predyktorem wielu ważnych kompetencji społecznych, a także sukcesu szkolnego (Duckworth i Carlson, 2013). Pomiar tak rozumianej samoregulacji u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym najczęściej odbywa w warunkach laboratoryjnych (sesja indywidualna). Trwa dyskusja dotycząca trafności tych narzędzi, np. w swojej metaanalizie Duckworth i Kern (2011) wskazują, że siła związku między wybranymi aspektami funkcji zarządzającej (szeroko definiowanej samoregulacji) a oceną samoregulacji przez rodziców (kwestionariusze) jest istotna, ale słaba (r = .14). Powodem niskiej zgodności eksperymentalnego i obserwacyjnego pomiaru samoregulacji może być sztuczny, laboratoryjny sposób oceniania kompetencji w zakresie kontroli impulsów, odraczania gratyfikacji, rozwiązywania wymagających poznawczego wysiłku zadań codziennych, działań realizowanych również w czasie pracy w grupie rówieśniczej. Obecnie większość badań dotyczących samoregulacji u dzieci, to interwencyjne badania eksperymentalne, sprawdzające skuteczność programów wspomagania samoregulacji u dzieci w naturalnym środowisku (Diamon i Lee, 2011). Rzadkością są próby sprawdzenia, czy zadania wykorzystywane dotychczas w formacie laboratoryjnym uzyskają wystarczające parametry trafności i rzetelności, przy przeprowadzeniu ich na terenie przedszkola w kontekście grupowym. Mc Cabe i Brooks-Gunn (2007), wykazały, że dzieci w wieku 4 lat w próbach do pomiaru kontroli motorycznej i emocjonalnej uzyskują niższe wyniki, gdy wykonują je w sytuacji grupowej niż podczas sesji indywidualnej. Autorki, odniosły się tylko do dwu aspektów samokontroli. W niniejszym badaniu zostanie sprawdzone, czy „obserwacja przez rówieśników” wykonywania zadania wymagającego poznawczego wysiłku (wytrwałości i kontroli w sytuacji interferencji) sprzyja czy zmniejsza skuteczność samoregulacji.

Celem badania jest opracowanie trafnych i rzetelnych narzędzi do pomiaru samoregulacji w ekologicznie trafnych kontekście, a więc sytuacji pracy w przedszkolnej grupie rówieśniczej. Pierwsze takie badanie w Polsce zamierza się przeprowadzić z grupą dzieci z niepełnosprawnością, które są szczególnie zagrożone deficytami samoregulacji (Pears i in., 2015). W badaniu zaplanowano zbadanie czterech aspektów samoregulacji, dwukrotnie u każdego z dzieci. Połowa badanych dzieci będzie najpierw badana indywidualnie, a następnie w grupie, a druga połowa odwrotnie. Aby zmniejszyć ryzyko zapamiętania przez badanych instrukcji zachowana zostanie co najmniej 90 dniowa przerwa miedzy sesjami, pomoce będą modyfikowane. Za zgodą rodziców sesje będą nagrywane w celu precyzyjnej analizy sposobu prowadzenia badania. Każdy z czterech aspektów samoregulacji badany będzie za pomocą dwóch zadań, rodzice i nauczyciele dzieci będą wypełniać kwestionariusze (ocena trafności), a pomiar w sytuacji grupowej będzie powtórzony, po okresie 1 miesiąca od pomiaru grupowego (ocena rzetelności).